Bijlage ter inspiratie - Met dank aan collega Jacques Van Bruaene voor het opzoekwerk.

De Lof der zotheid is het bekendste werk uit de renaissance van de Nederlandse humanist Desiderius Erasmus. Het is een satire die in 1511 werd gepubliceerd, volgend jaar dus 500 jaar oud.

Bij monde van de Zotheid (Stultitia), die samen met haar vijf dochters over de wereld heerst, worden allerlei menselijke dwaasheden aan de kaak gesteld. Behalve kerkelijke autoriteiten worden ook kooplieden, vorsten en wetenschappers bekritiseerd.

De "Lof der Zotheid" is op de bijbel na, het meest vertaalde werk ter wereld! De inhoudelijke thema's van Erasmus' 500 jaar oude versie blijven zeer actueel en zeer interessant voor de ontwikkeling van een kritische houding. Het biedt ons de kans om buiten je rol te treden, je nek uit te steken en te durven laten zien dat er andere manieren zijn om in het leven te staan en dit allemaal met een vleugje humor.

Geen zelfcensuur of mikken naar een consensus.

Het begin van de 16e eeuw betekende voor onze streken het begin van het humanisme. Het was een tijd van grote veranderingen, vergelijkbaar met de ontwikkelingen van vandaag, een grootscheeps communicatiegebeuren. Destijds was er de opkomst van de boekdrukkunst en de voor middeleeuwse normen pijlsnelle verspreiding van nieuwe ideeën. Nu is er het internet en de mondialisering van informatie. Deze evolutie gaat net als toen gepaard met de afbrokkeling van gezagsargumenten en het doorbreken van de kennismonopolie. Misschien komen we zo tot een besef dat iedereen wel even slim kan zijn, evengoed zijn gezond verstand kan gebruiken voor onderzoek, eigen gezondheidsvragen, een doe de zelfdemocratie .

Hierna ook een aantal voorbeelden door de eeuwen heen uit de beeldende kunst rond het thema 'Lof der zotheid'.

Wim Delvoye

Rodney Graham

Pieter Breughel

Pieter Breughel


Panamarenko


Maurizio Cattelan

Maurizio Cattelan

Maurizio Cattelan

James Ensor: In het conservatorium

James Ensor: De Intrige

Heronimus Bosh

Hans Holbein

Hans Holbein

Hans Holbein

George Worst

Felicien Rops

Enno De Kroon

'Laus stultitiae' (In praise of folly) by thehumanist Desiderius ErasmusRoterodamum.

Sexy pig

Enno De Kroon

Uitspraken

Hierna werden een aantal bekende UITSPRAKEN van ERASMUS op een rijtje gezet. Zijn opvattingen over vrede, oorlog, verdraagzaamheid, multiculturele maatschappij, relativering, eigen waarde

,

Kerk, vriendschap en liefde enz.. blijven actueel en zetten ons tot denken zetten. Bepaalde uitspraken zouden als uitgangspunt kunnen gebruikt worden om een project op te zetten.

"De dieren die het minst op de mens lijken, zijn het meest gelukkig."

"Afstand scheidt enkel de lichamen, niet de geesten."

"Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding."

"Bijna iedereen weet dat, maar niet iedereen komt op de gedachte."

"De Heilige Geest is neergedaald in de gedaante van een duif, niet als een adelaar of havik."

"De maag is een lastige vrager."

"De natuur haat al het gekunstelde en wat door geen kunst geleden heeft, tiert verreweg het weligst."

"De oorlog is aangenaam voor wie hem niet kent."

"De oorlog is zo onrechtvaardig dat hij gewoonlijk door de grootste schurken het beste gevoerd wordt."

"De oorlog lijkt plezierig voor wie er geen ervaring mee hebben."

"De opgaande zon vindt meer aanbidders dan de ondergaande."

"De vos heeft vele streken, en de egel maar een, doch dat is de beste van allemaal."

"De wil kijkt vele malen door het venster eer de daad de deur uitgaat."

"Een arend vangt geen vliegen."

"Een groot deel van de vrede bestaat erin de vrede van harte te willen."

"Een grote stad betekent grote eenzaamheid."

"Een leven zonder boeken is onleefbaar."

"Ieder kind is een kunstenaar. De moeilijkheid is er een te blijven als je groot wordt."

"Elk kind is in zeker opzicht een genie, en elk genie is in zeker opzicht een kind."

“Niets is zo gemakkelijk, als te minachten wat vreemd is, niets ook zo stompzinnig.”

"En zonder vreugde verdient het leven de naam van leven niet."

"Er zijn omstandigheden waarin men de vrede moet kopen; men betaalt er nooit te veel voor."

"Heel de wereld is mijn vaderland."

"Het ei moet niet wijzer willen zijn dan de kip."

"Het is de grootste dwaasheid, dingen te leren, die men later weer moet vergeten."

"Het volk sticht en kweekt de steden, de dwaasheid der vorsten verwoest ze weer."

"Het ware geluk bestaat slechts in de illusies die men zich daarover maakt."

"Hij die de kunst begrijpt met zichzelf te leven zal zich nooit vervelen."

"Hoeveel beter is hij er aan toe die in gelukkige onwetendheid leeft, dan wie door jaloerse achterdochtigheid zijn leven bederft en van iedere kleinigheid een tragedie maakt!"

"Hoewel er geen kruiperiger, laffer en verachtelijker wezens zijn dan hovelingen, geven zij zich toch voor de bloem der natie uit."

"Ik ben een veelschrijver die niet ophoudt met mijn pen mij tegen de oorlog te verzetten."

"Ik wil een wereldburger zijn, of beter gezegd een niet-burger."

"In een vrije staat moeten ook de tongen vrij zijn."

"Kan iemand die zichzelf haat, wel van een ander houden?"

"Liefde kun je evenmin verbergen als hoest."

"Niets is dwazer dan wijs te zijn op het verkeerde moment."

"Niets is lager dan te censureren wat men niet begrijpt."

"Niets is zo pikant, als zotte dingen met zo'n ernstig gezicht te behandelen, dat niemand opmerkt dat het maar een grap is."

"Nog een niet te versmaden eigenschap van de dwazen: zij zijn de enigen die ronduit de waarheid zeggen."

"Schoon is wat moeilijk te bereiken is."

"Wat mooi is, kost moeite."

"Wat mooiers kunnen de goden de mens schenken dan een knap gezicht, doch wat baat dit als ontevreden trekken het ontsieren?"

"Alle diersoorten zijn tevreden met de door de natuur opgelegde grenzen, maar alleen de mens probeert steeds de hem toegemeten grenzen te overschrijden"

JAARTHEMA BEELDHOUWKUNST 2010-2011: LOF DER ZOTHEID

Informatie:

In 2011, dus dit schooljaar, zal het 500 jaar geleden zijn dat "Lof der Zotheid" van Erasmus werd gepubliceerd. Anderlecht kan deze gebeurtenis niet zo maar aan zich voorbij laten gaan, met het Erasmushuis als koploper. Alle Nederlandstalige cultuurpartners van Anderlecht, beslisten om opnieuw een gezamenlijk kunst-educatief programma uit te werken, naar het model van het
pas afgelopen project "Beestig Bezig". Het nieuwe project "Anderlechtse foliekes" wordt vanaf januari 2011 uitgewerkt onder de vleugels van de Nederlandstalige cultuurdienst van de gemeente Anderlecht. Het programma zal bestaan uit workshops muzische vorming (beeld, woord, muziek) aansluitend bij het thema "Lof der Zotheid". De workshops worden aangeboden aan een beperkt aantal Anderlechtse lagere scholen. Aansluitend komen er een aantal voorstellingen (expo, muziek, theater,..) die open zijn voor een ruim publiek. Inhoudelijk wordt het project onderbouwd met documentatie van het Erasmushuis.

Binnenkort zal er een website beschikbaar zijn waarop je alle info over het project kan vinden. Alle Anderlechtse cultuurpartners (Academie voor Muziek, Woord en Dans, Beeldenstorm, Zinnema,
Gemeenschapscentrum De Rinck, De Nederlandstalige Bibliotheek, de Nederlandstalige cultuurdienst van de gemeente Anderlecht, het Erasmushuis en de Academie voor Beeldende Kunsten) informeren er over het verloop van dit project: http://www.anderlechtsefoliekes.be
Binnenkort, als de testfase voorbij is, kan iedereen zonder paswoord de site bekijken.

Voor wie tijd maakt om te lezen:
Je kan een excemplaar van het boek "Lof der Zotheid" aanschaffen. In het Erasmushuis van Anderlecht kost dit 8? €.
Arnon Grunberg schreef de roman: "De Mensheid zij geprezen, Lof der Zotheid" 2001. Deze roman won de Gouden Uil in 2002.
Er bestaat ook een stripverhaal over Erasmus: "Erasmus in Europa" door tekenaar Rob Derks, Scenarist René Leisink en deskundigen Jan van Herwaarden en Adrie Van der Laan.

Niet voor niks staat er een Erasmusmuseum in Anderlecht. In dit huis verbleef Erasmus in 1521 vijf maanden, om tot rust te komen. Wat jullie op het eind van al de noeste arbeid in 3D ook mogen doen ... in de filosofische tuin van het Erasmushuis.


Praktisch:
1. Opdat we jullie artistieke 'zotheden' goed zouden willen opvolgen, hebben we reeds een aantal 'zotte tijdstippen' vastgelegd. Zodat ook jij er bij kan zijn om je ideeen uit te wisselen over "Lof der Zotheid":

De eerste bijeenkomst was op 21 of 22 of 23 en 25 september gepland.

Volgende bijeenkomst:
dinsdag 19 oktober, om 20u
of donderdag 21 oktober, om 16u
of zaterdag 23 oktober, om 11u
Noteer alvast in je agenda!

2. Tijdens de opendeurdag van het DKO - op zaterdag 26 februari 2011- worden de afgewerkte resultaten én de beelden in progress getoond. Zoals tijdens de opendeurdag in februari 2010 het thema voor alle DKO's "Beestig Bezig" was, wordt het in februari 2011 voor alle DKO's: "Lof der Zotheid"

3. Een selectie van de werken met als thema "Lof der Zotheid" tonen we op een tentoonstelling buiten het beeldhouwatelier. Locatie wordt nog onderzocht.

4. Een slotevenement door de cultuurpartners rond Lof der Zotheid (half mei)

5. Op de eindejaarsexpo kunnen we bijvoorbeeld 1 van de ateliers van beeldhouwen ombouwen in "Lof der Zotheid-zaal". Al jullie suggesties zijn uiteraard welkom.

Inspiratie nodig?, Lees verder:
Erasmus is een zeer belangrijk en terecht wereldvermaard denker, die een belangrijk deel van zijn leven in de Nederlanden en Brussel doorbracht. Erasmus leefde in een tijd die een scharnier vormde tussen de middeleeuwen
en de renaissance. Er stonden grote veranderingen te gebeuren in Europa. Normen en waarden werden in twijfel getrokken. Nieuwe idealen kwamen naar voor. Tijdens Erasmus' leven maakte de boekdrukkunst opgang, met alle
mogelijkheden van dien voor het verspreiden van ideeën en bevindingen. Columbus ontdekte de Nieuwe Wereld, Europa stuurde verkenners en avonturiers over de wereldzeeën. De kunst en de wetenschappen beleefden hoogtepunten.
Toch was het leven niet altijd even prettig. Het was een beroerde tijd. Oorlogen en de pest veroorzaakten een hoog sterftecijfer. Een menselijk leven was kort en niet veel waard. Kortom, een tijd van verandering, met
alle bijhorende verwarring en angst. Een boeiende geschiedenis met actuele trekjes.

Desiderius Erasmus (ca.1466-1536) werd geboren op 27 oktober en vermoedelijk in Rotterdam. Hij was een onwettig kind. In die tijd sprak men van een 'defectus natalis' (geboortedefect). Zijn vader was een priester in Gouda en
zijn moeder dochter van een geneesheer. Erasmus volgde les op verschillende plaatsen in Nederland, en trad in het
klooster, waar hij tot priester werd gewijd. Hij kreeg toelating een theologieopleiding te volgen in Parijs. In die periode reisde hij ook naar Engeland. Na een verblijf in Italie verstigde hij zich in de Nederlanden. In Leuven richtte hij het Collegium Trilingue op, waar door grondige studie van Latijn, Grieks en Hebreeuws onder meer gestreefd werd naar een correcte vertaling van de bijbel. Hij had sympathie voor de kritieken van Luther op de Katholieke Kerk, maar volgde hem niet in zijn radicalisme. Belangrijk was Erasmus' kritiek op de Vulgaat, de toenmalig gangbare versie van de Bijbel, zijn baanbrekend werk om tot een correctere vertaling van het Nieuwe Testament te komen. Dit werd hem niet in dank afgenomen door de Roomse autoriteiten. Erasmus onderhield een drukke briefwisseling met geestesgenoten. De laatste jaren van zijn leven bracht Erasmus voornamelijk door in Basel, waar hij in 1536 overlijdt.

Tot op vandaag is Erasmus bekend door zijn 'Lof der Zotheid'. Het is een satire in het Latijn, gepubliceerd te Parijs in 1511. Erasmus schreef het werk in Engeland bij zijn vriend Thomas More, nadat hij was teruggekeerd van
een reis naar Italië. In het boek stelt de Zotheid (Stultitia), die samen met haar vijf dochters over de wereld heerst, allerlei menselijke dwaasheden aan de kaak. Kerkelijke autoriteiten maar ook kooplieden, vorsten en wetenschappers worden bekritiseerd. Erasmus laat zich als humanist uit over geleerdheid en opvoeding, oorlog en vrede en kerk en kunst.
"Lof der Zotheid" is een kritiek op alle vormen van menselijke dwaasheden en sommigen beschouwen het als een voorloper van de reformatie.

Synoniemen voor "zotheid": dwaasheid, gekheid, gekte, malligheid, idioterie.

Citaten uit "Lof der Zotheid":
"Niets is dwazer dan wijs te zijn op het verkeerde moment ".
"En zonder vreugde verdient het leven de naam van leven niet".

Succes!

Carla